Khám phá lễ hội Katê – Lễ hội của người Chăm, Ninh Thuận

Lễ hội Katê Ninh Thuận thường thu hút được sự quan tâm, chú ý của rất nhiều du khách. Vào thời điểm này, du khách thường đến với nơi đây rất đông. Chính điều đó đã khiến lễ hội thêm phần nhộn nhịp. Bạn sẽ được chứng kiến những nghi lễ truyền thống đặc sắc. Cùng với đó là chiêm ngưỡng những màn trình diễn đậm nét văn hóa Chăm. Đây thật sự là một trải nghiệm mà bạn không nên bỏ qua khi du lịch Ninh Thuận.

Nguồn gốc của lễ hội Katê

Liệu bạn có thắc mắc rằng lễ hội Katê là gì không? Hoặc lễ hội này có nguồn gốc từ đâu? Từ Katê được biết là có nguồn gốc từ Kattika của tiếng Phạn, Ấn Độ. Nếu hiểu theo nghĩa hẹp, từ này có nghĩa là cúng theo tháng 7 của lịch Chăm. Còn về nghĩa rộng hơn thì đó là tưởng nhớ về tổ tiên, thần linh, người có công với dân tộc. Đó cũng là ý nghĩa của lễ hội Katê.

Lễ hội Katê diễn ra trong không khí rộn ràng và vô cùng náo nhiệt (Nguồn ảnh: Sưu tầm)

Lễ hội Katê của người Chăm mang đậm nét văn hóa, bản sắc của người Champa xưa. Tuy nhiên, do ảnh hưởng bởi văn hóa Hồi giáo và Ấn Độ nên về sau đã có chút thay đổi. Điều này được thể hiện rõ nét qua ba nhóm tôn giáo Chăm là Chăm Awal, Chăm Ahier và Chăm Islam. Ban đầu, 3 nhóm này có các tập tục, lễ nghi giống nhau. Nhưng dần về sau thì các nghi thức dần có sự khác biệt. 

>>> Xem thêm: Kinh nghiệm du lịch Ninh Thuận – Tuyệt chiêu ăn chơi tẹt ga, chi tiết nhất

Lịch sử của lễ hội Katê

Hầu như không có quá nhiều ghi chép về lễ hội Katê. Cũng như không có thông tin cụ thể nào về thời gian ra đời của lễ hội ấy. Chính vì thế mà ta có thể tìm hiểu sơ lược về lịch sử của giai đoạn thế kỷ II - thế kỷ XII. Đó cũng là thời kỳ hưng thịnh nhất của vương quốc Champa. Điều này ít nhiều sẽ giúp ta hiểu được về bối cảnh ra đời của lễ hội đặc sắc này.

Vào thời đó, sự du nhập của Ấn Độ giáo vào Champa gây ra một số tác động. Cụ thể nhất là ở các nghi lễ cúng tế của người Chăm vào dịp trọng đại. Chẳng hạn như khi thắng trận, vụ mùa bội thu, lễ đăng cơ của các vị vua chúa… Đến khoảng thế kỷ XV (khoảng 1471), thủ đô Vijaya (khu vực Bình Định ngày nay) bắt đầu suy tàn. Đó cũng là lúc nền văn minh Champa dần sụp đổ.

Lễ hội này đã có từ lâu đời và rất được người Chăm trông đợi (Nguồn ảnh: Sưu tầm)

Vì lẽ đó nên ảnh hưởng từ Ấn Độ giáo ngày càng trở nên mờ nhạt. Điều này đã nhường chỗ cho tín ngưỡng Hồi giáo “lên ngôi”. Lúc này, dù đạo Hồi lúc này phát triển cực thịnh nhưng Champa vẫn còn tàn dư từ Ấn Độ giáo. Đó là lý do vì sao cộng đồng người Chăm đến nay vẫn chia thành các tín ngưỡng khác nhau.

Trong đó, đông nhất phải kể đến người Chăm Ahier theo Bà La Môn. Còn người Chăm Awal lại theo tôn giáo Bà Ni. Và lễ hội Katê mà chúng ta đang tìm hiểu là lễ hội của cộng đồng người Chăm Bà La Môn. 

Thời điểm diễn ra lễ hội Katê

Nếu là người thích khám phá, hẳn bạn sẽ rất muốn biết lễ hội Katê diễn ra vào thời gian nào. Thông thường, lịch lễ hội Katê thường được tổ chức trong vòng 3 ngày. Bắt đầu từ ngày 1/7 tính theo lịch Chăm (khoảng 25/9 đến 5/10 tính theo Dương lịch). 

Lễ hội này thường được tổ chức tại các khu vực đền tháp. Chẳng hạn như tháp bà  Po Nagar, tháp Po Rome và tháp Po Rome. Theo trình tự sau đó, thì lễ hội Katê sẽ về đến làng xã và các gia đình. Nét đẹp văn hóa này được ví như một dòng chảy xuyên suốt từ cộng đồng cho đến mỗi cá nhân. Tập tục truyền thống này đã được người Chăm gìn giữ qua hàng nghìn năm.

Nếu là người thích tìm hiểu về lễ hội, văn hóa Chăm thì bạn không thể nào bỏ qua sự kiện này (Nguồn ảnh: Sưu tầm)

Nếu muốn tham gia lễ hội Katê, bạn có thể đặt tour du lịch lễ hội vào khoảng tháng 10 Dương lịch. Lúc ấy, bạn sẽ được hòa cùng niềm vui với người dân tại đây. Tuy nhiên, khi tham gia lễ hội này, bạn nên ưu tiên những trang phục năng động. Còn nếu đến xem các nghi thức, lễ nghi thì hãy chọn những bộ quần áo kín đáo.

Săn tour Ninh Thuận:  Tour du lịch Ninh Thuận Đà Lạt 4N4Đ

Các nghi lễ trong lễ hội Katê

Như đã nói ở trên, lễ hội Katê sẽ bắt đầu từ các đền tháp. Sau đó sẽ về đến làng xã và gia đình. Các nghi lễ này sẽ đồng thời diễn ra tại 3 khu vực đền tháp lớn tại Ninh Thuận.

1. Tại đền tháp

Hãy cùng theo dõi xem các nghi lễ tại đền tháp sẽ được diễn ra như thế nào nhé!

Đôi nét thông tin về nghi lễ

Lễ hội Katê sẽ bắt đầu với nghi lễ cúng tế. Nghi lễ này được chỉ đạo bởi người chủ lễ, hay còn gọi là thầy cả sư. Khi ấy, người chủ lễ sẽ kéo đàn Kanhi và cất cao giọng hát bài Thánh ca. Song song với quá trình đó là làm lễ dâng lên các vị thần. Tiếp đó, người chủ lễ sẽ chủ trì lễ tắm tượng, được thực hiện bởi các tu sĩ Bà La Môn.

Có thể nói, đây là lễ hội vô cùng hoành tráng (Nguồn ảnh: Sưu tầm)

Các lễ vật được dùng trong lễ hội này rất hoành tráng. Gồm 1 con dê lớn, 5 mâm cơm, canh và thịt dê, 3 con gà để làm lễ tẩy uế trong tháp, 3 ổ bánh gạo, 1 mâm cơm cùng muối vừng, hoa quả. Bên cạnh đó còn có thêm cau trầu, rượu, xôi chè… Đó chỉ mới là phần lễ vật để cúng trên tháp. Còn phía chân tháp có đến hàng trăm mâm lễ khác nhau được chuẩn bị bởi những người dự lễ.

Quy trình lễ hội Katê tại đền tháp

Vào 7h sáng sẽ diễn ra nghi lễ đón y phục từ người em út Raglai mang từ núi xuống. Tất cả mọi nghi thức đều được thực hiện vô cùng tôn nghiêm và trang trọng. Tiếp đến, người chủ lễ mở cửa tháp để các vị thần linh về dự lễ, thụ hưởng lễ vật. Sau đó bắt đầu lễ tắm tượng thần.

Tiếp theo sẽ diễn ra lễ mặc y phục cho tượng thần Anguei Khan Aw Kapo. Đại lễ Adaoh Tâm được xem là tầm quan trọng nhất của buổi lễ. Phần lễ này diễn ra từ 9 giờ đến 11 giờ trưa thì kết thúc. Sau khi hoàn thành xong đủ các thủ tục, người dân sẽ trở về làng và tiếp tục cùng các nghi thức khác. 

>>> Xem thêm: "Điểm mặt chỉ tên" những địa điểm du lịch Ninh Thuận tuyệt đẹp nhất định phải đến một lần

2. Tại làng và trong gia đình  

Các nghi thức cúng lễ hội Katê tại làng sẽ diễn ra song song cùng phần hội. Trước đó, người dân trong làng sẽ cùng nhau quét dọn đền thờ, trang hoàng lại Nhà làng. Cũng như tổ chức đồ ăn, thức uống, sân bãi… Bên cạnh đó, họ cũng chuẩn bị các tiết mục văn nghệ đặc sắc để góp vui trong ngày lễ này. Các nghi lễ được tổ chức tại làng cũng trang trọng không kém gì ở đền tháp.

Tùy theo tín ngưỡng mà mỗi làng sẽ thờ các vị thần khác nhau. Nhưng chung quy cũng đều là cúng tế thần làng. Vị chủ tế tại làng cũng không phải người có chức sắc tôn giáo. Mà đó sẽ là người được xem là uy tín nhất, được dân làng tin tưởng, tôn trọng. Người này sẽ thay mặt dân làng để dâng lễ vật lên thần. Cùng với đó là cầu mong phước lành cho tất cả những người dân trong gia đình, làng bản. 

Hình ảnh mọi người chuẩn bị lễ vật để dâng lên các vị thần (Nguồn ảnh: Sưu tầm)

Sau lễ hội Katê ở làng thì người Chăm sẽ trở về nhà để làm lễ. Chủ lễ sẽ là người lớn tuổi nhất trong dòng họ. Người này sẽ thay mặt gia đình để dâng lễ lên các vị tổ tiên. Mọi thành viên trong gia đình vào hôm ấy đều phải có mặt đầy đủ, trang phục chỉnh tề. Mỗi người sẽ thành tâm cầu nguyện những điều tốt lành nhát.

Lễ hội Katê chắc chắn sẽ để lại trong lòng bạn ấn tượng đầy khó quên. Thật tuyệt vời nếu bạn có thể một lần trải nghiệm không khí vui tươi, trang trọng này. Thông qua đó, bạn sẽ có dịp hiểu thêm về tập tục, văn hóa của người Chăm. Nếu có nhu cầu đặt tour đi Ninh Thuận, hãy liên hệ cho Vietnam Booking qua hotline 1900 3398 bạn nhé!